اعمال مشترکه در این ماه چهار قسم است

قسم اول : اعمالی که اختصاص به روز و شب معینی ندارد.

1) سید بن طاووس روایت کرده از امام جعفر صادق و امام موسی کاظم علیهما السلام که فرمودند می گویی در ماه رمضان از اول تا آخر آن بعد از هر فریضه : أللّهُمَ ارزُقنِی حَجَّ بَیتِکَ الحَرامِ فِی عامِی هذا و فی کُلِّ عامٍ ما اَبقَیتَنِی فی یُسرٍ مِنکَ ... در مفاتیح الجنان موجود است

2) از رسول خدا صلی الله و علیه و آله وسلم نقل شده که آن حضرت فرمود: هر که در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبی دعای اللهم ادخل علی اهل القبور السرور ... را بخواند حق تعالی بیامرزد گناهان او را تا روز قیامت .

3) بهترین اعمال در شبها و روزهای ماه مبارک رمضان خواندن قرآن است و در روایت وارد شده که هر چیزی را بهاری است و بهار قرآن ماه رمضان است و در ماه های دیگر هر ماهی یک ختم سنّت است و در ماه رمضان در هر سه روز یک ختم سنّت است . علامه مجلسی رحمه الله علیه فرموده که در حدیث است که بعضی از ائمه علیهم السلام در این ماه چهل ختم قرآن و بیشتر از آن می کردند و اگر هر ختم قرآنی را ثوابش را به روح مقدس یکی از چهارده معصوم علیهم السلام هدیه بکند ثوابش مضاعف گردد و از روایتی استفاده می شود اجر چنین کسی آن است که با ایشان باشد در روز قیامت .

4) در این ماه دعا و صلوات و استغفار بسیار باید نمود و«لا اله الا الله» بسیار باید گفت و روایت شده که امام زین العابدین علیه السلام چون ماه رمضان داخل می شد تکلم نمی کرد مگر به دعا و تسبیح و استغفار و باید اهتمام زیاد به نافله های روز و شب نمود.

قسم دوم: اعمالی که در شبهای ماه مبارک رمضان باید به جا آورد .

1) افطار است و مستحب است که بعد از نماز مغرب و عشاء افطار کند مگر آنکه ضعف بر او غلبه کند یا جمعی منتظر او باشند.

2) افطار کند با طعام پاکیزه از حرام و شبهات و بهتر است که با خرمای حلال افطار کند تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد.

3) در هنگام افطار دعاهای وارده را بخواند از جمله: اللّهُمَ لَکَ صُمتُ وَ عَلی رِزقِکَ اَفطَرتُ و عَلَیکَ تَوَکَّلتُ .

4) هنگام افطار سوره قدر بخواند.

5) در وقت افطار صدقه بدهد و افطار دهد روزه داران را اگر چه به چند دانه خرما یا شربتی از آب باشد. از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود هر مومنی که اطعام کند مومنی را لقمه ای در ماه رمضان ، حق تعالی برای او ثواب کسی که سی بنده مومن را آزاد کرده می باشد و برای او نزد خدا یک دعای مستجاب می باشد.

6) هرکس میخواهد گناهان چهل سال او آمرزیده شود بخواند دعای اللّهُمَّ رَبَّ شَهرِ رَمَضَانَ الَّذِی اُنزِلَت فِیهِ القُرآن وَ افتَرَضتَ علی عِبادِک ....... در مفاتیح الجنان موجود است .

7) خواندن دعای افتتاح. مستحب است در هر شب ماه رمضان دو رکعت نماز در هر رکعت « حمد » و « توحید» سه مرتبه و چون سلام را داد بگوید : سُبحانَ مَن هُوَ حَفیظٌ لا یَغفُل سُبحانَ مَن هُوَ الرَّحیمُ لا یَعجَلُ سُبحانَ مَن هُوَ قائِمٌ لا یَسهُو سُبحانَ مَن هُوَ دائِمٌ لا یَلهُو سپس بگوید تسبیحات اربعه را هفت مرتبه و بگوید سُبحانَکَ سُبحانَکَ یا عَظیم اِغفِر لِی ذَنبَ العَظیم پس ده مرتبه صلوات بفرستد کسی که این دو رکعت را بجای آورد بیامرزد خداوند متعال برای او هفتاد هزار گناه.

قسم سوم: در اعمال سحر های ماه مبارک رمضان

1) خوردن سحری ، ترک نکنید آن را حتی به یک دانه خرما باشد و در روایت وارد شده که خدای متعال و ملائکه صلوات می فرستند بر آنها که استغفار می کنند و در سحرها ، سحری می خورند.

2) خواندن سوره قدر در وقت سحری ، روایت شده که هر کس این سوره مبارکه را در وقت افطار کردن و سحری خوردن بخواند در مابین این دو وقت ثواب کسی که در راه خدا در خون خود بغلتد را دارا می باشد.

3) دعای سحر که امام باقر علیه السلام در سحر های ماه مبارک رمضان می خواندند .

4) خواندن دعای ابوحمزه ثمالی.

5) و برخی اعمال دیگر که در کتابهای دعا موجود می باشد.

قسم چهارم: اعمال روزهای ماه مبارک رمضان

1) هر روز دعای اللّهُمَّ هذا شَهرُ رَمَضان اَلَّذی اَنزَلتَ فِیهِ القُرآن هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الهُدی وَ الفُرقان ..... در مفاتیح الجنان موجود می باشد .

2) خواندن تسبیحات مخصوصه ای که در مفاتیح الجنان موجود است.

3) هر روز صد مرتبه ذکر سبحان الضارِّ النافع سبحان القاضی بالحق سبحان العلیِّ الأعلی سبحان و بحمده سبحان و تعالی .

4) از سنّتهای ماه مبارک رمضان فرستادن صلوات می باشد. قابل توجه : برای برخی از روزها و شبهای ماه مبارک رمضان اعمال مخصوصه ای وارد شده که می توان به مفاتیح الجنان یا المراقبات یا اقبال الاعمال سید بن طاووس مراجعه کنید.

منبع

ماه رمضان نهمین ماه از ماههاى سال قمرى عربى است . در قر آن کریم از ماههاى سال قمرى ، جز ماه رمضان نام هیچ ماه دیگرى نیامده است (1) و این یکى از فضایل و امتیازات ماه رمضان است که از میان ماههاى سال قمرى فقط از ماه رمضان در قر آن ، در سوره بقره آیه 185 نام برده شده است . کلمه رمضان اسمى از اسماى الهى است ونباید به تنهایى و بدون کلمه شهر که به معناى ماه است ذکر شود .
هشام بن سالم از سعد نقل مى کند که گفت ما هشت نفر در محضر امام محمد باقر (ع) بودیم ، رمضان به یاد ما آمد و از آن سخن گفتیم . امام باقر (ع) فرمودند :
نگوئید این رمضان است ، نگوئید رمضان رفت و رمضان آمد . زیرا رمضان اسمى از اسماى الهى است که نمى آید و نمى رود . سخن از آمدن و رفتن براى آن صحیح نیست . فقط آنچه که زوال پذیر و نابود شدنى است مى آید و مى رود . و در ادامه فرمودند :
بلکه بگوئید ماه رمضان ، پس ماه را در تلفظ به اسم اضافه کنید که اسم ( رمضان ) اسم خداست (2)
در این رابطه روایت بسیارى از معصومین ، علیهم السلام ، به ما رسیده است که مرحوم کلینى در فروع کافی بابى جداگانه و مستقل در این زمینه با عنوان :
‹‹‌ باب نهى از گفتن رمضان بدون کلمه ماه ››‌ (3)گشوده است .
مرحوم حر عاملى نیز در کتاب الصوم وسائل الشیعه بابى با این عنوان دارد :
باب ‹‹ مکروه بودن گفتن رمضان بدون اضافه به ماه و حرام نبودن گفتن رمضان به تنهایى و کفاره گفتن رمضان به تنهایى ››‌ در روایتى در بحار الانوار و وسائل الشیعه از امام موسى بن جعفر (ع)از پدران گرامى ایشان از قول حضرت على آمده است که گفتن رمضان به تنهایى بدون اضافه کلمه شهر ( ماه ) کفاره دارد باید صدقه بدهد و روزه بگیرد (4).
از ناحیه علمای عامه ( اهل سنت ) نیز روایاتى از پیامبر گرامى اسلام در زمینه نهى از گفتن رمضان به تنهایى وارد شده است (5).غیر از دو فضیلتى که براى ماه رمضان بیان شده ماه رمضان دارى فضایل و امتیازات و ویژ گیهاى فوق العاده اى است که شمارش آنها نیازمند تحقیق گسترده و تالیف کتاب است و طبعا در این فرصت کوتاه امکان پذیر نیست و در یک مقاله نمى گنجد .
به همین جهت در این مقاله و چند شماره آینده ، صرفا اشاره اى کوتاه به بخشى از این امتیازات و اوصاف بر اساس روایات و احادیث معصومین (ع) مى شود . این اوصاف در اسامى ماه رمضان نمود یافته است .

_________________
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم و العن اعدائهم

منبع